Een label wil jouw track uitbrengen en heeft daartoe een contractje opgesteld. Of jij het even wil tekenen. “Standaard contractje, niets geks.” Als muziekadvocaat is dit een situatie die ik bijna wekelijks meemaak. Ondanks dat het (volgens het platenlabel) een “standaard” contract is, raad ik je aan altijd goed na te denken over wat je precies tekent, bij wie en waarom.
Wetten over muziek
Je vraagt je misschien af waarom al die contracten nodig zijn in de muziekindustrie. Wel, dat komt door de wet. In de wet staat dat je jouw muziekrechten in eigendom kan overdragen aan een ander, maar dan moet je dat wel op papier regelen. Hetzelfde geldt voor het verlenen van toestemming voor het gebruik van jouw rechten als dat door middel van een licentie op exclusieve basis gebeurt.
Als er geen sprake is van overdracht van muziekrechten en je verleent toestemming aan een label, maar die is niet exclusief, dan hoeft een contract niet, maar dat is wel aan te raden. Een label zal overigens vaak wel een contract willen gebruiken. Een contract zorgt namelijk voor duidelijkheid. Tenminste, als het goed is opgesteld.
Muziekrechten
Om een goed contract te kunnen opstellen of beoordelen is het belangrijk om een onderscheid te maken in de verschillende muziekrechten. Even een snelle 101: als schrijver van de tekst en componist van de noten (beats, etc.) heb je een auteursrecht. Auteursrecht is een verbodsrecht in de zin dat jij als maker anderen kan verbieden om jouw auteursrechtelijk beschermde muziekwerken te exploiteren, ofwel openbaar te maken en te verveelvoudigen. Openbaar maken houdt in dat jij het werk aan anderen laat horen. Verveelvoudigen houdt in het letterlijk en figuurlijk verveelvoudigen van muziek, door een track uit te brengen op cd, dvd, etc., maar het betekent ook het wijzigen van een track door deze te remixen.
Het recht om de muziek openbaar te maken, kan je overdragen aan Buma. Zij verlenen dan – in ruil voor een licentievergoeding – toestemming aan cafés, clubs, festivals, etc. om de muziek af te spelen. Voor de toestemming om de muziek te mogen verveelvoudigen, moeten platenmaatschappijen aankloppen bij Stemra.
Dit vormt het bruggetje naar de buurman (of -vrouw) van auteursrecht, het naburige recht. Het naburige recht beschermt de creatieve inspanningen van uitvoerend kunstenaars en de financiële belangen van zogenaamde fonogrammenproducenten. Je wordt als fonogrammenproducent aangemerkt als je een muziekstuk voor het eerst vastlegt of vast laat leggen en daarbij het economisch risico draagt.
Cafés, clubs en festivals betalen een vergoeding aan Sena om nabuurrechtelijk beschermde werken openbaar te mogen maken.
Dus, samengevat:
Auteursrecht:
- Auteurswet;
- Makers: componisten en (tekst)schrijvers;
- Buma: openbaarmaking;
- Stemra: verveelvoudiging.
Naburig recht:
- Wet op de Naburige Rechten;
- Uitvoerend artiesten en fonogrammenproducenten;
- Sena: openbaarmaking.
Platencontract
Het is heel belangrijk om de hierboven beschreven rechten uit elkaar te kunnen houden. Een platencontract is namelijk een mengelmoes van verschillende muziekrechten. Op een opname van jouw track, ook wel de master genoemd, staan auteursrechtelijk beschermde werken, althans, laten we daar even vanuit gaan. De master zelf bevat daarnaast zowel de (naburige) rechten van de uitvoerend artiesten en de fonogrammenproducent. In de dancewereld zie je vaak dat een producer al die rechten heeft. Hij of zij heeft de compositie gemaakt (auteursrecht), die compositie ingespeeld in bijvoorbeeld Ableton (naburig recht) en dat opgenomen (naburig recht). Daarnaast bestaat er nog de fysieke eigendom van de master. Vroeger was dat vaak een glastape, nu vaak een mp3- of wav-bestand.
Overdracht of licentie?
Een label heeft zoals gezegd jouw toestemming nodig om de master te mogen exploiteren, al zal het label de zaken omdraaien; jij moet jouw rechten overdragen aan het label of het label toestemming verlenen voor het gebruik daarvan. Het verschil tussen overdracht en licentie is te vergelijken met het kopen of het huren van een huis. Bij overdracht verlies je de eigendom, bij licentie blijft de eigendom bij jou, maar mag een ander het gebruiken. In ruil voor een vergoeding, natuurlijk.
Je kan aan die overdracht ook een beperkte termijn koppelen. Als je de eigendom overdraagt voor “altijd”, dan hebben jouw (klein)kinderen er dus niets aan, mocht je track een wereldhit worden. Overdracht kan je daarom beter koppelen aan een bepaalde duur en een verplichting voor het label opnemen voor de terug-overdracht, bijvoorbeeld na 10 of 20 jaar. Ook aan de licentie kan je zo’n exploitatietermijn koppelen. Als de termijn afloopt, moet jij weer vrij zijn om jouw tracks te kunnen (laten) exploiteren.
Onduidelijkheden
De vergoeding is een van de punten waarover vaak discussie ontstaat. De vergoeding wordt namelijk vaak uitgedrukt in percentages: de split. Ok, percentages dus. Maar waarover precies? De inkomsten. Welke inkomsten? Netto inkomsten. Hoe bereken je netto inkomsten? Bruto min kosten. Wat zijn kosten? En zo kan ik nog wel even doorgaan. Vraag daarom drie vragen diep en probeer vooruit te denken. Zorg er daarnaast voor dat het label niet onbeperkt en zonder jouw Ik hanteer vaak de vuistregel: als het contract niet duidelijk is, is het niet goed. Natuurlijk is dat wat sterk aangezet, maar daar komt het wel in de kern op neer.
5x advies
Om je een eindje op weg te helpen naar meer begrip van platencontracten en heldere afspraken daarover, geef ik je hierbij nog een paar tips:
- Sluit in het begin van je carrière niet direct exclusieve overeenkomsten voor een lange termijn en als de termijn voor je gevoel (te) lang is, probeer dan tussentijdse evaluatiemomenten en targets in te plannen. Als de samenwerking tegenvalt, kan je van het contract af.
- Leg duidelijk vast wat de wederzijdse rechten en plichten zijn. Waar heb jij recht op en wat gaat het label precies doen?
- Neem een releaseverplichting op voor het label. Als een label een track van jou niet gaat releasen, zou je de rechten moeten terugkrijgen (bij overdracht) of de track ergens anders moeten kunnen uitbrengen (bij exclusiviteit).
- Als je van een contract af wil, laat je contract dan toetsen op de beëindigingsregeling of het ontbreken daarvan! In 8 van de 10 zaken die ik doe, is er een juridisch geschil ontstaan, omdat niet op de juiste manier is beëindigd.
- Onderhandel over je contract en laat je niet onder druk zetten om te tekenen.
En los van het juridische:
- Meld al je tracks aan bij jouw collectieve rechtenorganisatie, dus ook alle edits, remixen, etc. en voorzie je aanmelding van zoveel mogelijk data. Op deze manier kunnen de collectieve rechtenorganisaties hun werk doen en werken de fingerprintingsystemen van KUVO en DJ Monitor het beste. Als zij kunnen fingerprinten, kunnen de Buma’s en Sena’s van deze wereld de vergoedingen uitkeren aan de juiste rechthebbenden.
Mocht je er alsnog niet uitkomen of wil je voor de zekerheid je contract laten screenen, dan weet je me nu te vinden.
Meer weten? Check hier mijn andere blogs over de juridische aspecten van de muziekindustrie.
Neem gerust contact op als je (daarna) nog vragen hebt.
[contact-form][contact-field label=”Naam” type=”name” required=”true” /][contact-field label=”E-mailadres” type=”email” required=”true” /][contact-field label=”Website” type=”url” /][contact-field label=”Bericht” type=”textarea” /][/contact-form]
Deze column schreef ik voor Kollekt.fm.