In deze blog leggen Leonoor Dröge (werkstudent bij Backstage Legal) en ik je meer uit over de masters van muziek. We richten ons daarbij met name op de vraag hoe je omgaat de verkoop van masters en het maken van remixen. Als voorbeeld gebruiken we hier een bijna-real-life-case over een oprichter en producer van een band uit de jaren ’80 die nu een remix wil maken van één van hun nummers. De masters liggen echter nog bij het platenlabel van de band. Wat nu?
Even opfrissen: wat zijn masters?
Om je geheugen op te frissen eerst even de definitie van “masters“: iedere opname van uitsluitend geluiden van een uitvoering of andere geluiden.
Het is daarbij ook van belang om te kijken naar hoe de wet “opnemen” ziet: “geluiden, beelden of een combinatie daarvan voor de eerste maal vastleggen op enig voorwerp dat geschikt is om deze te reproduceren of openbaar te maken”.
De mastereigenaar of wel de “producent van fonogrammen” is: “de natuurlijke of rechtspersoon die een fonogram voor de eerste maal vervaardigt of doet vervaardigen”.
Het woord “producer” of met name “producent” wordt vaak door elkaar gebruikt in de muziekindustrie en soms wordt er heel iemand anders mee bedoeld dan waar de wet het over heeft.
Zoals je ziet, is het van groot belang om vast te stellen of met “producer” ook echt “producent” wordt bedoeld zoals dit staat omschreven in de Wet op de naburige rechten.
Martin Garrix en Spinnin’ Records: mastereigendom
Ingewikkeld? Ja, een beetje. Daarom is daar ook regelmatig ruzie over in rechtenland. Dit was ook het geval tussen Martin Garrix en zijn voormalige platenlabel Spinnin’ Records. Ik schreef daarover al eerder deze uitgebreide blogs met een analyse van de zaak en allerlei tips voor producers en producenten.
Ik hou het hier even bij deze korte samenvatting van wie door de wetgever en rechters precies als fonogrammenproducent en dus als mastereigenaar wordt gezien:
- ▶️ De rechter kijkt naar wie de eerste vastlegging van de tracks heeft verzorgd;
- ▶️ Daarbij is van doorslaggevend belang wie het initiatief heeft genomen en de verantwoordelijkheid voor de opnamen heeft gedragen;
- ▶️ Volgens de wet staat hierbij de definitie van “vervaardigen” centraal. Dit begrip moet zodanig worden uitgelegd dat de persoon die de organisatie van de eerste opname op zich neemt en die daarvoor de financiële verantwoordelijkheid heeft, als de fonogrammenproducent wordt aangemerkt;
- ▶️ Die verantwoordelijkheid hoeft overigens niet per se financieel te zijn, maar kan ook technisch, organisatorisch of artistiek zijn;
Het zal van de omstandigheden afhangen hoe dit van geval tot geval wordt getoetst. Er zijn natuurlijk situaties denkbaar waarbij de één voor 40% de financiën op zich heeft genomen en de ander voor 75% het organisatorisch en artistieke deel. Tja, als dat aan de hand is, dan bel maar even, want dat is te complex om hier te behandelen.
Overdracht van masters
Als dan duidelijk is wie mastereigenaar is, dan kun je daarna gaan kijken wie die masters kan gaan exploiteren. Dat kun je als artiest natuurlijk lekker DIY doen, maar je kan ook gaan samenwerken met een label. Het label is dus niet altijd automatisch mastereigenaar! Maar incomes the law: naburige rechten kunnen, net als auteursrechten, geheel of gedeeltelijk worden overgedragen en er kunnen licenties worden verleend. Dit kan beiden al dan niet exclusief zijn.
Overdracht van naburige rechten is geregeld in artikel 9 van de Wet op de naburige rechten, net zoals die zijn geregeld voor auteursrechten in artikel 2 van de Auteurswet. Overdracht moet via een zogenaamde “akte” worden geregeld. Dit is eigenlijk niets meer dan ondertekend en schriftelijk bewijs van de overdracht. Vaak is die akte onderdeel van een bredere exploitatieovereenkomst.
Licentieovereenkomst
Maar een volledige of gedeeltelijke overdracht van rechten hoeft niet, je kan de masters ook via een licentie ‘uitlenen’. Een licentie houdt in dat je als producent (of wie dan ook de masterrechten heeft) eigenaar blijft van de opname, maar toestemming verleent aan iemand anders, bijvoorbeeld het platenlabel, om de opname voor een bepaalde periode te exploiteren, bewerken of gebruiken. Je bepaalt helemaal zelf welke rechten je licenseert. Dit uiteraard tegen een (eenmalige of periodieke) vergoeding.
Je kan als eigenaar kiezen voor een exclusieve licentie of non-exclusieve licentie. Exclusief betekent dat je het recht tot gebruik maar aan één persoon uitleent en het dus niet aan meerdere mag verlenen. Alleen voor deze vorm van licentie is een akte nodig. Dat volgt uit art. 9 lid 2 van de Wet Naburige Rechten. Maar dit wordt binnenkort gewijzigd naar “schriftelijk bewijs” voor een exclusieve licentie. Het verschil is juristengeneuzel, dus dat laat ik hier even achterwege.
Ook kun je een licentie beperken naar regio, platform of bijvoorbeeld aantal toegestane drukken of streams. Om de mogelijkheden te bespreken, kun je altijd even contact opnemen voor advies.
De vergoeding
Hoe wordt er geld verdiend in de muziekindustrie? Onder meer door exploitatie van de masters. Wat is exploitatie precies? Eigenlijk is dat alle openbaarmaking en reproductie van (in dit geval) de master. Bij “openbaar maken” kun je denken aan het beschikbaar maken van een track en deze ergens laten horen. Bij “reproduceren” moet je denken aan het maken van kopieën en het verhandelen daarvan.
Als je de masters in handen hebt strijk je een deel van Sena-inkomsten op: 50% van de inkomsten na aftrek van de vergoeding van Sena. Partijen als Spotify betalen daarnaast een vergoeding aan de labels / mastereigenaren. Verder kun je geld verdienen met syncs en de verkoop van vinyl, cd’s, mp3’s, etc. Ook als iemand een track wil remixen of samplen en daarvoor de originele master wil gebruiken, dan moet daar toestemming voor worden verkregen. Aan die toestemming kunnen natuurlijk voorwaarden worden verbonden (lees: royalty’s a.k.a. geld).
Prijsbepaling bij verkoop masters
Hoe bepaal je dan de prijs voor de overname van zo’n master? Dat zal een optelsom zijn van alle muziekinkomsten en de verwachte winst of omzet over een opvolgende periode. Daar zijn best formules voor, zoals de zogenaamde “long tail” van muziek. Als het een passie- of principeproject is, dan horen daar natuurlijk andere berekeningen bij.
Als het gaat om de vraag wat je voor een remix wil of moet betalen, stel jezelf dan eerst de vraag: hoeveel verwacht ik aan de remix van het nummer te verdienen? Of: hoe graag wil ik dit? Niemand kan in een glazen bol kijken. Of ja nou; ik kan er wel inkijken, maar daar schiet jij niets mee op. Je zal dus zelf een beetje moeten uitvogelen of het deinvestering of “ROI” waard is. Voor een precieze prijsanalyse is het ook handig om even op een rijtje te zetten op welke manieren je geld kan verdienen aan een master.
Een voorbeeld van een realistische prijsberekening omvat het contant maken van de verwachte inkomsten; de “discounted cashflow“. Dat houdt in dat je de verwachte inkomsten over een bepaald aantal jaren neemt en dat terugrekent naar nu. Je moet daar natuurlijk wel voor weten hoe lang je denkt dat de remix nog gedraaid zal worden en hoeveel het op kan leveren, dus de prijs maal aantal plays. Klinkt simpel, is het niet. Het zal van het belang van de remix en de hoogte van de vergoeding afhangen of je hiervoor helemaal in due dilligence mode moet gaan of dat je volstaat met een educated guess, dan wel oud-Hollandsche natte vinger.
Budgetting Basics
Onlangs was ik aanwezig bij Gig Life Pro Real Talk: Budgeting Basics in Soho House Bangkok, Thailand. Dit was een onderdeel van een handelsmissie in samenwerking met het Maho Rasop Festival. Ik leerde daar (onder meer van Sunita Kaur, de ex-VP Revenue van Spotify APAC) meer over de volgende hoofdpunten als het op budgetteren aankomt:
1️⃣. Je hebt een winst & verlies-rekening nodig, of in ieder geval een prognose;
2️⃣. Je moet een “runway” hebben van 22 maanden, dus met je budget moet je 22 maanden aan kosten kunnen dekken;
3️⃣. Vergeet bij de exploitatie de inkomsten- en ondernemingsbelastingen niet;
4️⃣. Maak gebruik van de “70-30 rule“. Bij een financieel gezond project moet 70% van het budget naar jou kunnen gaan. Dit is op te rekken tot 50%, maar als het minder is, dan laat maar;
5️⃣. Lanceer je project pas als je 50% van je budget binnen hebt en zorg dat dit per kwartaal toenoemt.
Deze lessen zijn 1-op-1 toepasbaar bij de koop van een master en het eventueel aantrekken van financiering daarvoor. Prijsbepaling + budgettering dus.
De producer van de band
Wat moet de producer doen? De rechten van de masters liggen bij het label. De auteursrechten liggen nog bij de band. Die hadden ze namelijk met succes teruggeëist omdat de uitgever er niets mee deed. Dat kan dus! Het label deed eigenlijk ook niets meer met de masters en vond het dus wel prima als de producer ermee aan de gang ging, maar dan wel op licentiebasis met een royalty voor het label. Het eigendom bleef dus bij het label en de deal werd vormgegeven als een co-release. Of dat juridisch en financieel de meest logische optie is, dat is een tweede. Maar voor nu kon de producer vooruit. Voor zover ik weet is de studio geboekt en staan de sessiemuzikanten ingepland.
Vier tips voor rechtenhouders en remixers
Ahhh, onze vingers kriebelen al een heel artikel lang: wat kun je hier nou mee en zijn er short cuts? Jazeker, let’s go!
1. De rol van auteursrechten bij remixen
Wat is een remix juridisch gezien? Een remix is in feite het bewerken van een bestaande track, waarbij een andere versie wordt gemaakt en die nieuwe versie elementen van de originele track bevat. Een remix wijzigt dus de compositie van de track en misschien ook de tekst. Hiervoor is toestemming nodig van de auteursrechthebbenden! Dit wordt vaak nogal eens vergeten.
Een remix kan overigens ook beschermd zijn op grond van het auteursrecht. Hiervan is sprake als de remix zelf als auteursrechtelijk beschermd werk heeft te gelden. Daarvan is dan weer sprake als de remix kort gezegd, creatief genoeg is.
TIP: Vergeet dus de auteursrechten niet!
2. De rol van naburige rechten bij remixen
Als je bij de remix gebruik maakt van de oorspronkelijk opname, dan moet je toestemming hebben van – jaja – de eigenaar van die oorspronkelijke opname. Klinkt logisch, is het ook. Op de remix zelf rusten ook naburige rechten, zowel op de uitvoering als op de opname.
Let wel; er kan een titelexclusiviteit zijn bedongen, waardoor een uitvoering niet zomaar opnieuw mag worden opgenomen.
TIP: Check of je de originele opnamen echt nodig hebt.
3. Morele rechten en remixen
Daarnaast kunnen de zogenaamde “morele rechten” een rol spelen, zowel aan de kant van de auteurs, als aan de kant van de uitvoerend artiesten. Dit zijn, kort door de bocht, de rechten om op te treden tegen tegen het wijzigen van werken, openbaarmaking zonder de juiste naamsvermelding of überhaupt zonder naamsvermelding en bijvoorbeeld verminking van werken.
TIP: Check bij wie welke rechten liggen en of er afstand is gedaan van morele rechten. Zo niet, dan moet je een extra rondje toestemmingen doen.
4. Opnieuw inspelen en opnemen van een compositie of tekst
Is er wellicht een manier om al die formaliteiten en kosten te ontwijken? Jazeker, dit wordt ook vaak gedaan bij het gebruik van samples. Of eigenlijk: het niet-gebruiken van samples. Dit doe je door de sample, of het hele nummer in dit geval, gewoon zelf opnieuw op te nemen. Dat werkt natuurlijk net zo met remixen. Mits je over de auteursrechten kan beschikken, is dit een goede oplossing. Je ziet het ook bij syncs veel voorkomen, omdat het geld bespaart aan de masterkant.
Kijk even in de titelcatalogus van BumaStemra voor wie de rechthebbenden zijn en dubbelcheck dit bij de omschrijving bij Spotify of YouTube.
TIP: Hallo Taylor!
Vragen over van wie de masters op muziek zijn?
Zit je met vragen omtrent je masters en/of auteursrechten? Of wil je weten of je ergens een remix van kan maken of bepaalde samples kan gebruiken? Neem dan contact met ons op.
